จันทบุรี-ต่อลมหายใจ“อังกะลุง” ที่กำลังจะเลือนหายด้วยกาลเวลา
จันทบุรี-ต่อลมหายใจ“อังกะลุง” ที่กำลังจะเลือนหายด้วยกาลเวลา
วันที่ 30 เมษายน 2568
การละเล่นอังกะลุง คือการละเล่นสมัยเก่า ที่ยังคงสืบสานตำนานการเล่นกันอยู่ ในระดับโรงเรียน และผู้ที่สนใจและสืบสานตำนานอังกะลุงไทย
วันนี้ไปที่ หมู่ที่ 5 ตำบล ช้างข้าม อำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี
คณะอังกะลุงโรงเรียนผู้สูงอายุ ตำบลช้างข้าม นำโดยอาจารย์สงบ พงษากิจ อดีตครูโรงเรียนวัดช้างข้าม และเป็นครูประจำโรงเรียนผู้สูงอายุตำบลช้างข้าม ซึ่งก็ได้สอนในการเล่นอังกะลุงให้กับนักเรียนที่โรงเรียนว่าจะข้ามมายาวนานจนเกษียณอายุก็ได้ออกมาสอน อังกะลุง ให้กับผู้สูงอายุ เพื่อสืบสานอังกะลุงให้อยู่คู่คนไทย และได้สอนผู้สูงอายุให้ทำกิจกรรมหลายอย่างแต่วันนี้ได้นำผู้สูงอายุมาเพื่อเล่นอังกะลุงในการทำบุญ 100 วันของนายมังกร เจตปรียากุล ซึ่งในคราวนี้ เข้าภาพก็ได้นำคณะอันตะลุงของผู้สูงอายุนำมาเล่นในงานทำบุญ ซึ่งทางเจ้าภาพได้หามาเล่นเพื่อจะสืบสานการเล่นอังกะลุงให้อยู่คู่ ซึ่งที่ผ่านมาหลาย 10 ปีแทบจะไม่มี การละเล่นอันก็ลงแบบนี้มาก่อนซึ่งเลือนหายไปจากชุมชน บ้านช้างข้าม การละเล่นดังณรงค์นั้น ได้สร้างความสนุกสนานความไพเราะ ของเสียงอันเบาลงที่ออกมาจากการเขย่า ที่ทำเป็นไม้ ให้มีเสียงดัง ตามโน้ต ให้บรรเลงเป็นเพลงต่างๆ ที่เป็นมนต์เสน่ห์ และสร้างมนต์ครั้ง ให้กับผู้ที่รับฟังและผู้ที่เล่นได้เพลิดเพลินในการเล่นอังกะลุง
ซึ่ง การเล่นอังกะลุงนั้น มีตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ได้นำเข้ามาจากประเทศอินโดนีเซีย นำมาที่ภาคใต้เริ่มจากภาคใต้และแพร่ขยาย มาเผยแพร่ในประเทศไทย ได้เผยแพร่และได้มีการสอนโรงเรียนประถมและมัธยมศึกษาและในชุมชนต่างๆ ของประเทศไทย และได้มีการตั้งเป็นคณะอังกะลุงหลายคณะเมื่อสมัยก่อนที่ผ่านมา ได้รับความนิยมในงานรื่นเริงต่างๆ คณะต่างๆก็ได้มีการสร้างสรรค์ทำให้สวยงามและมีการแข่งขันในแต่ละคณะว่าคณะไหนนั้นทำวงได้สวยเล่นได้ดีฟังเสียงได้ไพเราะ อาจารย์สงบ กล่าวว่าในยุคปัจจุบันนี้ แทบจะไม่มีคณะอังกะลุงอยู่แล้ว เพราะด้วยกาลเวลาและยุคสมัยที่เปลี่ยนไป ด้วยยุคปัจจุบัน กาลเวลาคืบคลานเข้ามา พร้อมกับวิวัฒนาการต่างๆ การเปลี่ยนแปลงไป การเล่นอังกะลุงตามที่ต่างๆก็ได้เลือนหาย ไปจากชุมชนไปจากสังคมในสมัยก่อน ปัจจุบันนั้นยังคงหลงเหลืออยู่ในโรงเรียนประถมและมัธยมบางแห่งเท่านั้น หรือผู้ที่อนุรักษ์การละเล่น อังกะลุงให้สืบทอดกันมา
อาจารย์สงบ พงษากิจ ก็ได้รื้อฟื้นคณะอังกะลุงขึ้นมาใหม่ ซึ่งก็ทำการสอน ในนามคณะอังกะลุงผู้สูงอายุ เพื่อนำไปเล่นภายในตำบลช้างข้าม และพื้นที่ใกล้เคียง ตามงานวัด งานทำบุญ หรืองานศพในพื้นที่ เริ่มมีชาวบ้านที่ทำงานบุญรู้ว่ามีการตั้งคณะอังกะลุง ติดต่อมาเล่น มากขึ้นเรื่อยๆ อาจารย์สงบไม่อยากให้อังกะลุงนั้นได้เลือนหายไปสังคม เพราะการสอนในครั้งนี้เป็นผู้สูงอายุ ความจำก็สู้เด็กๆไม่ได้ และก็จะสอนเด็กด้วย ให้มาร่วมในคณะจะได้ต่อยอด สู่คนรุ่นต่อๆไป จะได้นำความรู้ไปศึกษา เรียนรู้ตัวโน้ตและและการเขย่าเข้าจังหวะ กันเป็นวงผสมผสานเครื่องดนตรีคือ กลอง ฉิ่ง ฉาบ กลับ
และเครื่องดนตรีผสมผสานกันเป็นวง การสอนจะทำให้ทุกคนนั้นจำฝึกเล่นจนชิน และสามารถนำไปต่อยอดฝึกซ้อมลูกหลานต่อไป เพื่อไม่ให้เลือนหายไปจากสังคมไทย
การเรียนการสอนเป็นการอนุรักษ์การเล่นอังกะลุงไว้ให้ลูกหลานได้ดู และเป็นตัวอย่างและให้ผู้สูงอายุได้สืบสานอังกะลุงที่กำลังจะเลื่อนหายไป ชุมชน
กิตติพงศ์ คงคาลัย ผู้สื่อข่าว จ.จันทบุรี
