อบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบาย สร้างความเข้มแข็งในภาคีเครือข่ายวิทยุชุมชน มุ่งเน้นให้เป็นสื่อที่สร้างสรรค์และปลอดภัยเพื่อชุมชนท้องถิ่นอย่างแท้จริง

อบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบาย สร้างความเข้มแข็งในภาคีเครือข่ายวิทยุชุมชน มุ่งเน้นให้เป็นสื่อที่สร้างสรรค์และปลอดภัยเพื่อชุมชนท้องถิ่นอย่างแท้จริง

เครือข่ายวิทยุชุมชนภาคกลาง และภาคตะวันออกเข้มข้น ร่วมอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบาย สร้างความเข้มแข็งในภาคีเครือข่ายวิทยุชุมชน มุ่งเน้นให้เป็นสื่อที่สร้างสรรค์และปลอดภัยเพื่อชุมชนท้องถิ่นอย่างแท้จริง

ผศ.ดร.สุรวุฒน์ ช่อไม้ทอง คณบดีคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยเขตปัตตานี กล่าวว่า โครงการพัฒนาศักยภาพเครือข่ายวิทยุชุมชน มีวัตถุประสงค์สำคัญคือเพื่อยกระดับมาตรฐาน การทำงานของวิทยุชุมชนให้มีความเป็นมืออาชีพมากขึ้น ด้วยการสร้างมาตรฐานทางจริยธรรมของ เครือข่ายกลุ่มของวิทยุชุมชนในการกำกับดูแลกันเอง โดยตัวมาตรฐานทางจริยธรรมที่จัดทำขึ้น จะเป็นตัว ที่แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของวิทยุชุมชนกับวิทยุทดลองประกอบกิจการทำให้วิทยุชุมชนเกิดความน่าเชื่อถือ จากสังคมภายนอก และเป็นการสร้างเครือข่ายวิทยุชุมชนในการฝึกการกำกับดูแลกันเอง ให้ข้อมูลข่าวสาร ที่สื่อสารมีประโยชน์กับประชาชนในชุมชนจริง ๆประชาชนในพื้นที่สามารถมีช่องทาง ร้องเรียนหากพบว่า วิทยุชุมชนของตนมีการนำเสนอข้อมูลที่บิดเบือนจากความเป็นจริง เป็นข้อมูลที่ไม่เป็น ประโยชน์กับชุมชน หรือมีการทำผิดหลักการหรือเจตนารมณ์ของวิทยุชุมชนขึ้นในมิติการู้เท่าทันสื่อ เพราะในปัจจุบัน จากการที่ภูมิทัศน์สื่อได้เปลี่ยนไป การสื่อสารได้เข้าสู่ยุคหลอมรวมข้อมูลข่าวสารเชื่อมถึงกัน การพัฒนาให้เครือข่ายวิทยุชุมชนสามารถปรับตัวและใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไปจึงมีความจำเป็น รวมทั้งการทำให้เครือข่ายวิทยุชุมชนสามารถวิเคราะห์สื่อต่าง ๆ ให้เกิดความรู้เท่าทัน เพราะสถานีวิทยุชุมชน มีหน้าที่ในการกระจายข่าวสารสู่ชุมชนและสังคม หากนักจัดรายการวิทยุชุมชนไม่สามารถวิเคราะห์ และรู้เท่าทันถึงข้อมูลหรือข่าวสารที่รับมาได้ เมื่อสื่อสารออกไปก็จะทำให้ชุมชนหรือผู้รับสารรับข้อมูล ที่ไม่ถูกต้องไปได้ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่ในช่วงที่ผ่านมา

ด้าน ดร.เนตรดาว ยั่งยุบล หัวหน้าศูนย์นวัตกรรมทางสังคมเพื่อการบริหารและพัฒนาท้องถิ่นที่ยั่งยืน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตานี กล่าวว่า โครงการพัฒนาศักยภาพเครือข่ายวิทยุชุมชน เกิดขึ้นภายใต้ความรับผิดชอบของ ผศ.ดร.สุรวุฒน์ ช่อไม้ทองคณบดีคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัย สงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี และคณะทีมงาน นักวิชาการ ผู้เชี่ยวชาญด้านสื่อ รวมถึงภาคประชาสังคม และชุมชน ที่เข้ามามีส่วนร่วมในการสร้างสรรค์สื่อ ที่ปลอดภัยระดับชุมชน ตำบลอำเภอ และระดับนโยบายจังหวัด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาศักยภาพของสถานีวิทยุชุมชน ในการจัดการระบบ นิเวศการสื่อสารที่สร้างสรรค์ และพัฒนานักจัดรายการ ผู้สื่อข่าวชุมชนรุ่นใหม่ เพื่อนำความคิด ประเด็นข้อมูลจากพื้นที่มาผลิตสื่อ ที่เป็นข่าวสารที่ได้มาตรฐานและเชื่อถือได้ ทั้งเพื่อให้เกิด พื้นที่ต้นแบบในการผลิต สื่ออย่างปลอดภัยและสร้างสรรค์ และเกิดการถ่ายทอดองค์ความรู้ไปยังชุมชนต่าง ๆ อย่างทั่วถึง การพัฒนาแพลตฟอร์มต่าง ๆ ที่สอดคล้องและเหมาะสมในแต่ละภูมิภาค การขับเคลื่อนและการทำงานเพื่อพัฒนาศักยภาพวิทยุชุมชน มุ่งเน้นการพัฒนาการสื่อสารประเด็นทางสังคมต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นประเด็นเด็ก เยาวชน สุขภาพภูมิปัญญา สิ่งแวดล้อม ผู้หญิง คนพิการ ผู้สูงอายุ อาชีพ เศรษฐกิจชุมชน ท่องเที่ยวชุมชนศาสนา ชาติพันธุ์ เกษตร เพื่อเป็นช่องทางบรรเทาทุกข์ของประชาชน รับข้อร้องเรียนบรรเทาสาธารณภัย และการรับแจ้งอุบัติเหตุบนท้องถนน โดยมีกลไกที่สำคัญ 3 กลไกประกอบด้วย กลในการปกป้องและป้องกันกลไกในการเฝ้าระวัง กลไกในการคุ้มครองเพื่อสร้างสรรค์สื่อ การขับเคลื่อนโครงการเพื่อสร้างเครือข่าย สื่อวิทยุชุมชนในภูมิภาค รวมถึงการพัฒนาศักยภาพบุคลากรสื่อวิทยุชุมชน การพัฒนาสื่อปลอดภัย และสร้างสรรค์ระดับพื้นที่และการพัฒนานวัตกรรมสื่อวิทยุชุมชน โดยมีเป้าหมายร่วมกันเพื่อเสนอนโยบายสื่อกฎหมายและกฎระเบียบ จนเกิด “วาระสื่อ” ในระดับภาคและระดับประเทศต่อไป

การพัฒนาศักยภาพสถานีวิทยุชุมชนภาคกลาง และ ภาคตะวันออก เพื่อเสริมศักยภาพสถานีวิทยุชุมชนให้เป็นวิทยุชุมชนกับการรู้เท่าทันสื่อในยุคดิจิทัล ซึ่งในยุคดิจิทัลที่ข้อมูลข่าวสารหลั่งไหล อย่างรวดเร็ว ปัญหาข่าวปลอมและกระแส cancel culture กลายเป็นความท้าทายสำคัญ สังคมออนไลน์เต็ม ไปด้วยการแข่งขันของสื่อมวลชนและผู้มีอิทธิพล(influencer) ที่บางครั้งมีผลประโยชน์ทับซ้อนพลเมืองดิจิทัล จึงจำเป็นต้องมีทักษะในการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ มีจริยธรรม และรู้จักปกป้องสิทธิส่วนบุคคล รวมถึงการจัดการร่องรอยดิจิทัลและความปลอดภัยทางไซเบอร์เพื่อลดความเสี่ยงจากภัยคุกคาม เช่น ข้อมูลเท็จ ลิงก์ปลอม หรือการกลั่นแกล้งออนไลน์

ในมิติของการสื่อสารท้องถิ่น วิทยุชุมชนยังคงมีบทบาทสำคัญ โดยต้องปรับตัวให้เข้ากับความต้องการ ที่หลากหลายของผู้ฟัง ผู้จัดรายการต้องมีความรับผิดชอบต่อเนื้อหา รู้จักคิดก่อนพูด และบริหารเวลา ได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ วิทยุชุมชนยังสามารถทำหน้าที่ เป็นพื้นที่ปลอดภัยสำหรับ การเรียนรู้ของกลุ่มเปราะบาง โดยเฉพาะเด็กนอกระบบการศึกษา ผ่านการให้ความรู้ สร้างทักษะ และเชื่อมโยง กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อสร้างโอกาสทางการศึกษาและการพัฒนาที่มั่นคงในระยะยาว

การอบรมและแลกเปลี่ยนความรู้ในภาคกลาง และภาคตะวันออก มุ่งเน้นเรื่องการรู้เท่าทัน สื่อในยุคดิจิทัล และบทบาทของวิทยุชุมชนโดยประเด็นสำคัญ ได้แก่ ข่าวปลอมและสื่อออนไลน์ คนที่เชื่อข่าวปลอมมักไม่ติดตามข่าวสารหรือขาดความรู้ในเรื่องนั้น อีกทั้งสื่อมวลชนต้องแข่งขันกับ influencer ที่อาจมีผลประโยชน์ทับซ้อนปรากฏการณ์ cancel culture เกิดจากสื่อออนไลน์ที่ปลุกกระแสและขยายผลสื่อวิทยุชุมชน ในพื้นที่ภาคกลาง และ ภาคตะวันออก จึงมองว่าประชาชนควรมีทักษะพลเมืองดิจิทัล โดยเฉพาะผู้ทำการสื่อสารต้องสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพและมีจริยธรรม ซึ่งต้องมีทักษะสำคัญ ได้แก่ การจัดการเวลา การรักษาความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัว การใช้วิจารณญาณและการจัดการ ร่องรอยดิจิทัล ซึ่งรอยเท้าดิจิทัลมีทั้งแบบตั้งใจ (active) และไม่ตั้งใจ (passive) โดยเฉพาะในด้าน จริยธรรมและความปลอดภัยไซเบอร์ มีการเคารพสิทธิส่วนบุคคล ความถูกต้องของข้อมูล และไม่ทำร้ายผู้อื่น ทั้งสิทธิออนไลน์ เช่น สิทธิในข้อมูลการควบคุมและการลบข้อมูล ต้องเรียนรู้การป้องกันภัยไซเบอร์ เช่น ลิงก์ปลอม SMS หลอกลวง และสแกมเมอร์

วิทยุชุมชนในยุคดิจิทัล จึงต้องปรับตัวเพื่อตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของผู้ฟังรวมถึง เชื่อมโยงกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อสร้างโอกาสที่ยั่งยืน โดยสรุปแล้ว สื่อวิทยุชุมชนภาคกลางและ ภาคตะวันออก เน้นการสร้างภูมิคุ้มกันทางดิจิทัล การรู้เท่าทันสื่อและการใช้วิทยุชุมชนเป็นพื้นที่ปลอดภัย ที่ช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิต ทั้งด้านข้อมูลข่าวสาร และการศึกษา โดยเฉพาะกลุ่มเปราะบาง เช่น เด็กนอกระบบการศึกษาได้

ติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ลิงก์วิดีโอสถานีต้นแบบ https://drive.google.com/file/d/1qbfxC35YQHoFzW__jNCKFSLAGsbTP6HY/view?usp=sharing และวิดีโอภาพรวมโครงการทั้ง 3 คลิปในลิงก์นี้ https://drive.google.com/drive/folders/1t8gJBEUOahVm0YGozjn2px5iX3PxOHcE?usp=sharing